Ineke Lip, CFO en inmiddels al bijna 22 jaar onderdeel van de holdingdirectie van Koninklijke Boom uitgevers in Meppel, kwam in 2001 aan boord om als onafhankelijke derde persoon het bedrijf te helpen groeien naar de volgende fase. Hoe dat is verlopen en waar Ineke nu staat leest u in dit deel van onze interviewserie met toonaangevende leiders in DGA- en familiebedrijven. Een interview over passie, plezier en communicatie.
Stap naar het onbekende.
In 2001 bestond de directie van Koninklijke Boom uitgevers uit twee broers. Zij waren op zoek naar een onafhankelijke, sterke derde persoon die het gehele bedrijf alert kon houden, kon stimuleren maar ook controleren, op het gebied van innovatie, financiële performance en efficiency. De zoektocht leidde naar Ineke Lip, die op dat moment bij KPN Telecom werkte als senior controller. “Ik had het zo naar mijn zin bij KPN, waardoor ik best heb getwijfeld. Je laat iets achter om de stap naar het onbekende te wagen. Maar werken bij een familiebedrijf sprak me aan. Zelf kom ik uit een middenstandsgezin, mijn vader had verschillende sportzaken. En hoewel ik geen plannen had om zijn bedrijf over te nemen, zit het ondernemerschap in mijn DNA, in mijn genen. Ik krijg energie van turbulentie en hectiek, ben kansgericht. Daarom heb ik het nu alweer bijna 22 jaar enorm naar mijn zin bij Boom. Het voelt als mijn eigen bedrijf.”
Ondernemen en innoveren.
Koninklijke Boom uitgevers is een beweeglijk familiebedrijf, waar volgens Ineke elk jaar wel iets interessants en uitdagends gebeurt. “We hebben een enorme drive en groeiambitie. Om mee te kunnen gaan met de digitalisering moet je massa creëren, investeringen doen en keuzes maken. Hoe loodsen we het bedrijf de toekomst in en zorgen we voor continuïteit? Welke stappen moeten we hiervoor zetten? Dat is interessant en spannend om mee bezig te zijn.”
De uitgeverijen die deel uitmaken van Boom bevinden zich in verschillende fases – van startup tot volwassen organisatie. Alle uitgeverijen zijn bezig met ondernemen en innoveren – “dat zit in ons bloed” – én met structureren wanneer de omstandigheden daar om vragen. Ineke: “We hebben veel succesvolle overnames gedaan, maar ook moeten reorganiseren of onderdelen verkopen. Deze laatste twee zijn qua menselijk aspect absoluut niet plezierig, maar economisch en organisatorisch wel uitdagend.”
“Hoe loodsen we het bedrijf de toekomst in en zorgen we voor continuïteit?”
De magie van dit familiebedrijf.
De magie van Koninklijke Boom uitgevers zit voor Ineke in de professionaliteit aan de ene kant en korte lijnen, betrokkenheid en hart voor de zaak aan de andere kant. “We hebben passie voor wat we doen: kwalitatief goed materiaal op de markt brengen waar leraren, studenten en professionals hun voordeel mee kunnen doen, zorgen voor een beter begrip. Waar zij dus ook écht beter van worden. Dat vind ik prachtig. En die trots voelt iedereen. Er is ook veel collegialiteit: samen de schouders eronder. De klik met dit familiebedrijf zit voor mij vooral in de warmte en betrokkenheid. We gaan op een persoonlijke manier om met onze klanten, auteurs en medewerkers. Iedereen mag zichzelf zijn. Bij een familiebedrijf is er volop ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en groei. Als je ergens goed in bent of affiniteit mee hebt, kun je dat er vaak gewoon bij gaan doen.”
De plek van een externe.
Het klikte vanaf dag één tussen Ineke als externe en de familie. “Het bedrijf bestond uit twee takken: het krantenbedrijf en het boeken- en tijdschriftenbedrijf. De twee broers, Mas en John, waren allebei eindverantwoordelijk voor een onderdeel. Als eindverantwoordelijke voor financiën was ik betrokken bij het geheel. Dat liep als een zonnetje. Er was meteen vertrouwen. We hadden met z’n drieën een heel goed evenwicht. We waren het vaak met elkaar eens en besluiten werden altijd genomen met de volle overtuiging van ons allemaal.”
Deze situatie veranderde vijf jaar geleden met de verkoop van de krantentak. “Een moeilijke beslissing, want dat was het oudste deel van het bedrijf. Daar is het in 1841 allemaal mee begonnen”, zegt Ineke.
“Mijn blik als externe heeft toegevoegde waarde en kan helpen bij het maken van de juiste keuzes.”
Leiden is ook keuzes maken.
Er moest een knoop worden doorgehakt over de toekomst van de oudste tak van het bedrijf. “Het lukte niet om op een verantwoorde manier tot de benodigde schaalgrootte te komen, daarom moesten we deze tak uiteindelijk afstoten.” Dat brengt uiteindelijk ook verandering mee in de organisatie. “De broer (Mas) die hier verantwoordelijk voor was, is het jaar daarop met pensioen gegaan. In zijn plaats kwam een tweede externe (Arjen Holl) in de holdingdirectie. De nieuwe situatie was natuurlijk in het begin wennen, maar ook dit gaat goed. We zijn inmiddels ook aan het nadenken over het opvolgingsvraagstuk. Binnen afzienbare tijd komen er weer familieleden in het bedrijf werken. De overgebleven broer als chairman (John) in de directie heeft meer tijd gekregen om het bedrijf hierop voor te bereiden. Hoe stomen we de nieuwe generatie klaar? Hoe kunnen we dit op een geleidelijke manier doen om de continuïteit te blijven garanderen? Ik vind het leuk om hierover mee te denken. Mijn blik als externe heeft wellicht toegevoegde waarde en kan helpen bij het maken van de juiste keuzes.”
De kracht van in gesprek blijven.
De persoonlijke vaardigheden uit het Boardtrust whitepaper ‘6 vaardigheden voor succesvol extern management’ vindt Ineke heel herkenbaar. “Deze vaardigheden raken precies aan waar het mis kan gaan. Aanpassingsvermogen en souplesse heb je nodig in elk familiebedrijf. Communicatie vind ik ook heel belangrijk. Deze eigenschap past goed bij mij. Zeker in een dynamische omgeving, die veel van mensen vraagt, wil en moet je in gesprek blijven. Dat er begrip en empathie is over en weer. Het is belangrijk om gebruik te maken van de kennis, ideeën en invalshoeken van anderen. Samen houd je elkaar scherp en kom je tot de beste beslissingen. Daarom besteed ik aan de voorkant altijd veel tijd aan luisteren. Argumenten serieus nemen. Dingen in de week leggen. En zorgen dat je mensen meekrijgt. Hierdoor worden besluiten beter gedragen, krijg je de neuzen sneller in de juiste richting en kun je de route beter lopen.”
“Ik vind dat je het verplicht bent aan de familie, het bedrijf en de medewerkers om het proces zorgvuldig te doorlopen.”
Timing en communicatie; onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Naast communicatie draait alles om timing. Deze vaardigheden vormen volgens Ineke een onlosmakelijke twee-eenheid. “Want als je timing slecht is, kun je wel goed communiceren, maar dan bereik je niks. En met een goede timing, maar een beroerde communicatie kom je ook niet ver.”
Ze geeft een voorbeeld: “Voordat we ons goed renderende krantenbedrijf besloten te verkopen, hebben we de stakeholders meegenomen in de ontwikkelingen. Laten zien hoe moeilijk het zou worden om als klein bedrijf te overleven tussen al dat internetgeweld. Welke alternatieven er waren. En hoe we het zouden kunnen aanpakken. Dat is een traject geweest van jaren. Het vroeg om geduld en gevoel. Had het sneller gekund? Waarschijnlijk wel. Maar ik vind dat je het verplicht bent aan de familie, het bedrijf en de medewerkers om het proces zorgvuldig te doorlopen. En achteraf was dat een uitstekende beslissing.”
“Als coach – én leidinggevende – moet je weten waar je het over hebt.”
Essentiële ervaring ook uit nevenactiviteiten.
Ineke moet diep nadenken over de vraag hoe zij aan deze vaardigheden komt. Bij KPN deed ze ervaring op met stakeholdermanagement, maar bij nader inzien gaat het nog iets verder terug. Ineke: “Ik ben twaalf jaar lang trainer en coach geweest van verschillende hockeyteams. Daar besteedde ik al veel tijd aan het opbouwen van een team. Mensen erbij en gemotiveerd houden. Je leren aanpassen. Zorgen voor elkaar. Het is zó belangrijk – vooral ook voor de kinderen en jongeren van nu – om te leren hoe je in een team opereert. Want in je eentje kun je dat doelpunt niet maken. Je hebt altijd andere spelers nodig die er samen met jou voor zorgen dat er gescoord kan worden. Als coach – én leidinggevende – moet je weten waar je het over hebt. Daarmee verdien je respect. Ik had kijk op het hockeyspel en hockeyde zelf ook in competitieverband. En als CFO heb ik eveneens kennis van zaken. Verder ben ik duidelijk, direct, gestructureerd en streng, maar ook warm en een verbinder. Ik maak altijd tijd om met mensen te praten. Om te horen hoe het gaat. En te zeggen: ik ben blij met je.”
Grenzen aangeven.
Zijn communicatie, timing, aanpassingsvermogen en souplesse vrouwelijke of mannelijke eigenschappen? Ineke denkt dat meer mannen dan vrouwen moeite hebben om het eigen ego aan de kant te zetten. “Naast twee mannen moet ik af en toe stevig in mijn schoenen staan en duidelijk mijn grenzen aangeven. Dat ‘op je strepen staan’ zit van nature niet heel erg in mij. Dat heb ik echt moeten leren. Ik denk overigens dat een gemengd team met mannen en vrouwen beter in balans is, als er een derde man in de directie zou komen, zou het misschien eerder knallen.”
Belangrijkste lessen.
Ineke vindt het belangrijk dat je op je werk jezelf kunt zijn. Dat je je persoonlijk kunt ontwikkelen. Maar ook dat de cultuur van het bedrijf en de bedrijfsdoelen en je eigen persoonlijkheid en persoonlijke doelen op elkaar aansluiten. “Je brengt zoveel tijd van je leven op het werk door”, zegt ze. “Dan moeten je werk en je collega’s ook gewoon leuk zijn. Anders is het doodzonde van je tijd. Ik ga nog steeds elke dag met ontzettend veel plezier naar mijn werk en heb veel lol met mijn collega’s. Mijn advies is dan ook: zoek iets waar je energie van krijgt, waar je plezier in hebt en waar je passie voor voelt. Want dan gaat het vanzelf. O ja, en laat je ook vooral niks aanpraten door anderen.”
